Τα ερευνητικά δεδομένα μας δείχνουν ότι οι διαπροσωπικές μας σχέσεις έχουν επηρεαστεί αρνητικά στη δύσκολή περίοδο που διανύουμε. Παρακάτω, παρατίθενται κάποιες προτάσεις με σκοπό τη βελτίωση των σχέσεών μας με τα άτομα που συμβιώνουμε κατά τη διάρκεια της απαγόρευσης κυκλοφορίας λόγω της πανδημίας.

Ορισμένες προτάσεις για πιο ισότιμες σχέσεις:

1) Κατανοήστε τι σημαίνει διεκδικητική συμπεριφορά: Η υγιής διεκδίκηση για την κάλυψη των αναγκών αποτελεί γενικότερη στάση ζωής. Τα τέσσερα είδη επικοινωνίας είναι τα εξής:

Α) Επιθετική επικοινωνία: Με αυτόν τον τρόπο μοιράζεστε τη γνώμη, τα συναισθήματά και τις ανάγκες σας ευθέως, βάζοντας όμως πάνω απ’ όλα τον εαυτό σας και αγνοώντας τα συναισθήματα και τις ανάγκες των άλλων.

Β) Παθητική επικοινωνία: Η γνώμη, οι ανάγκες και τα συναισθήματά σας δεν εκφράζονται ή εκφράζονται ανεπαρκώς. Έτσι, μειώνετε το ρίσκο της ανάληψης ευθύνης και αισθάνεστε ότι ελαχιστοποιείτε τον κίνδυνο οι άλλοι να σας ασκήσουν κριτική και να θυμώσουν μαζί σας.

Γ) Παθητικό-επιθετική επικοινωνία: Ενώ διατηρείτε (συχνά χωρίς να το πολυθέλετε και οι ίδιοι) τις ανάγκες και τα συναισθήματά σας κρυφά από τους άλλους, όταν αυτά δεν καλύπτονται, γίνεστε έμμεσα εχθρικοί και αντιπαραθετικοί μαζί τους (π.χ. σιωπάτε ή αλλάζετε επιδεικτικά θέμα ή ακόμη εκφέρετε φαινομενικά αθώα σχόλια που γνωρίζετε όμως ότι θα ενοχλήσουν).

Δ) Διεκδικητική επικοινωνία: Με αυτόν τον τρόπο, δηλώνετε με σαφήνεια, ειλικρίνεια και ευθύτητα την άποψη και τα συναισθήματά σας χωρίς να υποτιμάτε ή να αγνοείτε τις σκέψεις και τα συναισθήματα των άλλων. Παρά τις διαφορές, γνωρίζετε ότι έχετε ίδια δικαιώματα για αμοιβαία επικοινωνία και έκφραση. Θεωρείτε θεμιτό να γίνεστε άλλοτε εσείς και άλλοτε οι άλλοι πιο διαλλακτικοί.

Γενικότερα, μπορείτε να διεκδικήσετε αποτελεσματικά την κάλυψη των αναγκών σας και να διατηρείτε ταυτόχρονα και μια ευρύτερη εικόνα στο μυαλό σας για τις ανάγκες και τους περιορισμούς των γύρω σας!

2) Αναγνωρίστε τα συναισθήματά σας: Κατά βάθος, ίσως να φοβάστε ότι οι άλλοι θα θυμώσουν, θα σας «τιμωρήσουν», θα σας απορρίψουν ή θα σας επικρίνουν επειδή βιώνετε κάποιο «απαγορευμένο» συναίσθημα ή έχετε κάποια «παράλογη» ανάγκη. Άρα λοιπόν,

v  Επιδιώξτε όσο καλύτερα και ειλικρινά μπορείτε να αναγνωρίσετε και να κατονομάσετε το πραγματικό συναίσθημα που σας προκαλεί τη δυσφορία.

v  Αποδεχθείτε ότι είναι απολύτως φυσιολογικό και ανθρώπινο να βιώνει κανείς και αυτού του είδους τα συναισθήματα.

v  Μην έχετε ενοχές γι’ αυτό που νιώθετε και θυμηθείτε ότι όλοι οι άνθρωποι τρέφουν παρόμοια συναισθήματα συχνά στη ζωή τους.

v  Συνδέστε το συναίσθημα με την υποκείμενη ανάγκη σας που παραμένει ακάλυπτη και ανικανοποίητη.

v  Έχετε πάντα κατά νου ότι ο θυμός είναι ένα φυσιολογικό και πολύ κοινό συναίσθημα αρκεί να μην μας κατακυριεύει.

3) Κατανοήστε ποιες είναι οι πραγματικές σας ανάγκες: Όλα μας τα συναισθήματα προέρχονται από τις ανεκπλήρωτες ή εκπληρωμένες ανάγκες μας. Γι’ αυτό κάθε φορά που νιώθετε δυσάρεστα, αναγνωρίστε ότι αυτό συμβαίνει επειδή μια υποκείμενη ανάγκη δεν καλύπτεται. Αναρωτηθείτε: «Τί είναι αυτό που πραγματικά χρειάζομαι τώρα;». Αποφύγετε να επικεντρωθείτε στο τι περιμένετε να κάνουν οι άλλοι για εσάς και εστιαστείτε στον εαυτό και τις ανάγκες σας.

Οι βασικές συναισθηματικές μας ανάγκες σε σχέση με τον εαυτό και με τους άλλους είναι πέντε και βρίσκονται στον παρακάτω πίνακα.

4) Παρατηρήστε την καθημερινή σας συμπεριφορά: Στην καθημερινή σας ζωή, στις επαγγελματικές, φιλικές και οικογενειακές σας σχέσεις, αναγνωρίστε και καταγράψτε τις καταστάσεις εκείνες στις οποίες θα επιθυμούσατε να γίνετε πιο διεκδικητικοί. Κάντε έναν κατάλογο και εξασκηθείτε σε νέες συμπεριφορές και δεξιότητες επικοινωνίας.

5) Εκφράστε τις ανάγκες σας με κατάλληλο τρόπο: Η αλήθεια είναι ότι μόνο εμείς γνωρίζουμε τι θέλουμε και τι θα μας έκανε να αισθανθούμε καλύτερα. Μιλήστε, χρησιμοποιώντας το α’ ενικό πρόσωπο και με όση περισσότερη σαφήνεια γίνεται για τα συναισθήματα και τις ανάγκες σας, αλλά και γι’ αυτά που θα θέλατε να κάνει ο συνομιλητής σας.

Η διαφορά, για παράδειγμα, του «είμαι πληγωμένος» από το «εσύ με πλήγωσες» είναι τεράστια, καθώς μόνο και μόνο η χρήση του β’ ενικού αναγκάζει συνήθως τους ανθρώπους να υιοθετήσουν αμυντική στάση προκειμένου να προστατευτούν από την κριτική. Να θυμάστε ότι ο περίγυρος σας δεν είναι πάντα σε θέση να γνωρίζει αυτό που έχετε ανάγκη.

6. Διαχειριστείτε την απογοήτευση: Καλώς ή κακώς, είναι αδύνατο να ζήσετε μια ζωή χωρίς απογοητεύσεις. Ακόμη κι αν ανταποκρίνεστε με διεκδικητικότητα, είναι φυσικό να νιώσετε απογοήτευση όταν τα πράγματα δεν εκτυλίσσονται όπως θα περιμένατε. Δεν είναι όμως φυσικό να κατηγορείτε τον εαυτό σας για όλα. Αναλάβετε το δικό σας μερίδιο ευθύνης και αποδεχθείτε το γεγονός ότι ίσως δεν θα μπορούσατε να έχετε κάνει κάτι διαφορετικό ή καλύτερο όπως και αν είχαν τα πράγματα.

Να θυμάστε: Οι υγιείς σχέσεις επιτυγχάνονται μόνο όταν αυτά που δίνετε και αυτά που παίρνετε βρίσκονται σε μια ισορροπία!                                                                                                                                                                                              Λυσικάτου Μαρία

                                                                Εκπαιδευτική Ψυχολόγος MSc